Armia Krajowa
Największą działalność w Brodnicy rozwinął Związek Walki Zbrojnej – Armia Krajowa, zorganizowana przez por. Józefa Grussa wiosną 1940 r. Obwody: Brodnica pod kryptonimem „Malina”, Lubawa „Jagody” i Rypin „Borówki” wchodziły w skład inspektoratu rejonowego Brodnica („Browar”). Stanowił on jeden z 9 inspektoratów, na które dzielił się Okręg Pomorski ZWZ-AK („Pomnik”, „Luneta”), obejmujący obszar województwa pomorskiego w granicach z 1939 r. Działalność inspektoratu AK ukierunkowana była na pracę wywiadowczą oraz organizację małego sabotażu.
Do końca wojny w obwodzie działała grupa partyzancka por. „Sprężyny” licząca ok. 20 żołnierzy, a także sanitarna, w której zaangażowanych było ok. 250 osób. Grupa operowała w lasach brodnickich, nie uczestniczyła w większych akcjach zaczepnych, ale w r. 1942 uwolniła z aresztu kilku członków AK, a w kwietniu 1944 r. wykonała wyrok śmierci na funkcjonariuszu niemieckiej policji ochronnej. W ramach przygotowań do akcji „Burza” przewidziano na wypadek zniszczenie przez Niemców lub nieopanowania przez AK szpitala w Brodnicy, usytuowanie szpitala polowego w Pokrzydowie, gdzie zgromadzono materiały sanitarne.
Od przełomu 1942/1943 działała w Brodnicy komórka Wojskowej Służby Kobiet kierowana przez Władysławę Zieleniewską. Grupowała ponad 200 osób w sekcji sanitarnej, wywiadu i łączności, a u Wandy Czajkowskiej był punkt kontaktowy „Sprężyny”.
Desant w lasach pod Górznem w dwu rzutach: 6/7 IX 1944 i 13/14 X 1944) polsko-sowieckiej grupy dywersyjno-wywiadowczej „Pomorze” zapoczątkował serię niefortunnych zdarzeń prowadzących do dekonspiracji komórki AK oraz magazynu leków i materiałów opatrunkowych w Pokrzydowie. Kilkanaście kobiet z WSK osadzono najpierw w Brodnicy, a następnie 14 stycznia 1945 r. w Bydgoszczy, gdzie w więzieniu lub podczas jego ewakuacji zamordowano na trasie do Nakła.
