Historia
KALENDARIUM 1263 - 1945
Region brodnicki we wczesnym średniowieczu (VII - XIII w.)
- Okres wczesnosłowiański (VII – połowa VIII w.
- Okres grodowo – kasztelański (połowa XI – schyłek XIII w.
1263 Pierwsza wzmianka o grodzie Straisberg w kronice Piotra Duisburga
1298 Oddział litewski zdobył i spalił osadę Straisbergk
Dzieje miasta w średniowieczu (XIII w. – 1466 r.)
- Założenie miasta, jego ustrój i układ przestrzenny
- Dzieje polityczne miasta w okresie krzyżackim: Brodnica w wojnach polsko-krzyżackich w XIV i początkach XV w., Brodnica w wojnie trzynastoletniej (1454 – 1466)
1303 Książę kujawski Leszek oddał krzyżakom w zastaw za pożyczkę ziemię Michałowską
1305 Rozpoczęcie prac przy budowie krzyżackiego zamku konwentualnego
1310 Pierwsza informacja o budowie kościoła farnego św. Katarzyny
1317 Krzyżacy ostatecznie wykupili ziemię Michałowską od książąt kujawskich
1320 Początek budowy ceglanych murów miejskich
1329 Zakończenie budowy i konsekracja ołtarza w kaplicy zamkowej
1337 Utworzenie komturstwa brodnickiego
1343 Pierwszy dokument o ustroju samorządowym miasta, Brodnicą zarządza 6-osobowa rada z burmistrzem na czele
1353 Wielki mistrz Winnych von Kniprode powiększył obszar miasta o nowe tereny nad Drwęcą
1370 Zakończenie budowy głównych bram miejskich, Polskiej i Chełmińskiej
1380 Budowa szpitala i kościoła p.w. Ducha Świętego w pobliżu bramy Grudziądzkiej na Przedmieściu Kamionka
1388 Wielka powódź zniszczyła część zabudowań zamkowych i murów miejskich
1410 Zamek i miasto poddały się oddziałom polskim
1411 Powrót pod władzę krzyżacką
1414 Wojska polskie odstąpiły od oblężenia Brodnicy podczas tzw. „wojny głodowej” po interwencji legata papieskiego
1415 Przebudowa fortyfikacji zamkowych pod kierunkiem Mikołaja Fellensteina
1440 Miasto przystąpiło do Związku Pruskiego
1454 Oddziały Związku Pruskiego zajęły miasto i zamek
1456 Bulla papieska nałożyła ekskomunikę na członków i zwolenników Związku Pruskiego oraz wezwała do przywrócenia władzy krzyżackiej
1461Czeskie oddziały zaciężne w służbie zakonu zdobyły przedzamcze i miasto (polska załoga poddała zamek dopiero w 1462 r.)
1466 Koniec wojny trzynastoletniej, ziemia chełmińska i michałowska wróciły w granice Polski
Brodnica w dobie Rzeczypospolitej szlacheckiej (1466 – 1772)
- Dzieje polityczno-społeczne: między Polską a państwem krzyżackim (1466 – 1525), złoty wiek miasta (1526 – 1625), czas wojen i zniszczeń (1625 – 1717), niepewna stabilizacja w dobie saskiej i stanisławowskiej (1718 – 1772)
1478 Oddziały czeskie oddały Brodnicę krzyżakom w zamian za zaległy żołd
1479 Ponowny powrót pod władzę polską, Wincenty ze Skępego pierwszym starostą królewskim
1553 Wielki pożar zniszczył większość zabudowy, miasto zostało zwolnione z podatków na 8 lat
1568 Kościół farny św. Katarzyny przechodzi w ręce protestantów na podstawie przywilejów zapewniających wolność wyznania religii
1598 Zwrot fary katolikom
1604 Anna Wazówna siostra Zygmunta III Wazy objęła starostwo brodnickie
1625 Śmierć Anny Wazówny, zaraza pustoszy miasto, początek prześladowań protestantów
1661 Wielki pożar, częściowemu zniszczeniu uległy m.in. ratusz i kościół
1772 Pierwszy rozbiór Polski, Brodnica w granicach państwa pruskiego
Brodnica w okresie rozbiorów (1772 – 1920)
- W pierwszym okresie rządów pruskich i w czasach Księstwa Warszawskiego (1772 – 1815)
- Od Kongresu Wiedeńskiego do końca panowania pruskiego (1815 – 1920): ponowne zmiany administracyjne, urbanistyka miasta, ludność, stosunki wyznaniowe, sytuacja gospodarczo-ekonomiczna miasta i mieszkańców, szkolnictwo i oświata, drukarstwo i piśmiennictwo, stosunki polityczno-narodowe, w cieniu I wojny światowej
1782 Władze pruskie zezwalają na rozbiórkę zamku
1842 Król Fryderyk Wilhelm IV wstrzymuje dewastację zamków pokrzyżackich
1868 Częściowa rozbiórka ratusza miejskiego
1920 Ziemia chełmińska na mocy traktatu wersalskiego wróciła do Polski
Brodnica w okresie międzywojennym (1920 – 1939)
- W czasie wojny polsko – rosyjskiej 1920 r.
- Demografia i gospodarka (ludność, zmiany w strukturze przestrzennej, życie gospodarcze) Oświata i kultura (szkolnictwo, prasa, życie kulturalne)
- Mniejszości narodowo-wyznaniowe
- Życie polityczno-społeczne [od uzyskania niepodległości do przewrotu majowego 1926 r., od przewrotu majowego do procesu brzeskiego (1926-1930), od wyborów brzeskich do wybuchu II wojny światowej (1930-1939)]
1939 7 września oddziały Wermachtu zajęły miasto
1940 Odkopanie fundamentów i piwnic zamkowych
1945 Armia radziecka wyzwoliła miasto, około 40 procent zabudowy zostało zniszczone
Brodnica pod okupacją niemiecką (1939 – 1945)
- Organizacja administracji okupacyjnej
- Eksterminacja ludności polskiej i żydowskiej
- Germanizacja
- Działalność konspiracyjna
1953 Rozpoczęcie prac konserwatorskich i rekonstrukcyjnych na zamku
Na podstawie:
„Brodnica. Przewodnik po dziejach zamku i miasta” Jacka Borkowskiego, Warszawa 2001 oraz „Brodnica siedem wieków miasta” pod red. Jerzego Dygdały, Brodnica 1998
