title.png

Historia

KALENDARIUM 1263 - 1945

Region brodnicki we wczesnym średniowieczu (VII - XIII w.)

  • Okres wczesnosłowiański (VII – połowa VIII w.
  • Okres grodowo – kasztelański (połowa XI – schyłek XIII w.

1263 Pierwsza wzmianka o grodzie Straisberg w kronice Piotra Duisburga

1298 Oddział litewski zdobył i spalił osadę Straisbergk

Dzieje miasta w średniowieczu (XIII w. – 1466 r.)

  • Założenie miasta, jego ustrój i układ przestrzenny
  • Dzieje polityczne miasta w okresie krzyżackim: Brodnica w wojnach polsko-krzyżackich w XIV i początkach XV w., Brodnica w wojnie trzynastoletniej (1454 – 1466)

1303 Książę kujawski Leszek oddał krzyżakom w zastaw za pożyczkę ziemię Michałowską

1305 Rozpoczęcie prac przy budowie krzyżackiego zamku konwentualnego

1310 Pierwsza informacja o budowie kościoła farnego św. Katarzyny

1317 Krzyżacy ostatecznie wykupili ziemię Michałowską od książąt kujawskich

1320 Początek budowy ceglanych murów miejskich

1329 Zakończenie budowy i konsekracja ołtarza w kaplicy zamkowej

1337 Utworzenie komturstwa brodnickiego

1343 Pierwszy dokument o ustroju samorządowym miasta, Brodnicą zarządza 6-osobowa rada z burmistrzem na czele

1353 Wielki mistrz Winnych von Kniprode powiększył obszar miasta o nowe tereny nad Drwęcą

1370 Zakończenie budowy głównych bram miejskich, Polskiej i Chełmińskiej

1380 Budowa szpitala i kościoła p.w. Ducha Świętego w pobliżu bramy Grudziądzkiej na Przedmieściu Kamionka

1388 Wielka powódź zniszczyła część zabudowań zamkowych i murów miejskich

1410 Zamek i miasto poddały się oddziałom polskim

1411 Powrót pod władzę krzyżacką

1414 Wojska polskie odstąpiły od oblężenia Brodnicy podczas tzw. „wojny głodowej” po interwencji legata papieskiego

1415 Przebudowa fortyfikacji zamkowych pod kierunkiem Mikołaja Fellensteina

1440 Miasto przystąpiło do Związku Pruskiego

1454 Oddziały Związku Pruskiego zajęły miasto i zamek

1456 Bulla papieska nałożyła ekskomunikę na członków i zwolenników Związku Pruskiego oraz wezwała do przywrócenia władzy krzyżackiej

1461Czeskie oddziały zaciężne w służbie zakonu zdobyły przedzamcze i miasto (polska załoga poddała zamek dopiero w 1462 r.)

1466 Koniec wojny trzynastoletniej, ziemia chełmińska i michałowska wróciły w granice Polski

Brodnica w dobie Rzeczypospolitej szlacheckiej (1466 – 1772)

  • Dzieje polityczno-społeczne: między Polską a państwem krzyżackim (1466 – 1525), złoty wiek miasta (1526 – 1625), czas wojen i zniszczeń (1625 – 1717), niepewna stabilizacja w dobie saskiej i stanisławowskiej (1718 – 1772)

1478 Oddziały czeskie oddały Brodnicę krzyżakom w zamian za zaległy żołd

1479 Ponowny powrót pod władzę polską, Wincenty ze Skępego pierwszym starostą królewskim

1553 Wielki pożar zniszczył większość zabudowy, miasto zostało zwolnione z podatków na 8 lat

1568 Kościół farny św. Katarzyny przechodzi w ręce protestantów na podstawie przywilejów zapewniających wolność wyznania religii

1598 Zwrot fary katolikom

1604 Anna Wazówna siostra Zygmunta III Wazy objęła starostwo brodnickie

1625 Śmierć Anny Wazówny, zaraza pustoszy miasto, początek prześladowań protestantów

1661 Wielki pożar, częściowemu zniszczeniu uległy m.in. ratusz i kościół

1772 Pierwszy rozbiór Polski, Brodnica w granicach państwa pruskiego

Brodnica w okresie rozbiorów (1772 – 1920)

  • W pierwszym okresie rządów pruskich i w czasach Księstwa Warszawskiego (1772 – 1815)
  • Od Kongresu Wiedeńskiego do końca panowania pruskiego (1815 – 1920): ponowne zmiany administracyjne, urbanistyka miasta, ludność, stosunki wyznaniowe, sytuacja gospodarczo-ekonomiczna miasta i mieszkańców, szkolnictwo i oświata, drukarstwo i piśmiennictwo, stosunki polityczno-narodowe, w cieniu I wojny światowej

1782 Władze pruskie zezwalają na rozbiórkę zamku

1842 Król Fryderyk Wilhelm IV wstrzymuje dewastację zamków pokrzyżackich

1868 Częściowa rozbiórka ratusza miejskiego

1920 Ziemia chełmińska na mocy traktatu wersalskiego wróciła do Polski

Brodnica w okresie międzywojennym (1920 – 1939)

  • W czasie wojny polsko – rosyjskiej 1920 r.
  • Demografia i gospodarka (ludność, zmiany w strukturze przestrzennej, życie gospodarcze) Oświata i kultura (szkolnictwo, prasa, życie kulturalne)
  • Mniejszości narodowo-wyznaniowe
  • Życie polityczno-społeczne [od uzyskania niepodległości do przewrotu majowego 1926 r., od przewrotu majowego do procesu brzeskiego (1926-1930), od wyborów brzeskich do wybuchu II wojny światowej (1930-1939)]

1939 7 września oddziały Wermachtu zajęły miasto

1940 Odkopanie fundamentów i piwnic zamkowych

1945 Armia radziecka wyzwoliła miasto, około 40 procent zabudowy zostało zniszczone

Brodnica pod okupacją niemiecką (1939 – 1945)

  • Organizacja administracji okupacyjnej
  • Eksterminacja ludności polskiej i żydowskiej
  • Germanizacja
  • Działalność konspiracyjna

1953 Rozpoczęcie prac konserwatorskich i rekonstrukcyjnych na zamku


Na podstawie:
„Brodnica. Przewodnik po dziejach zamku i miasta” Jacka Borkowskiego, Warszawa 2001 oraz „Brodnica siedem wieków miasta” pod red. Jerzego Dygdały, Brodnica 1998