Przez Bobrowiska nad jezioro Ostrów
Wycieczka rowerowa - długość trasy około 16 km
Poprzednią trasę można wydłużyć o dalsze odcinki i po chwili odpoczynku oraz obserwacjach na łące wrócić na drogę rozpoczętą na ulicy Krańcowej, by przez Nowy Dwór i Tamę Brodzką dotrzeć do żółtego szlaku turystycznego, którego fragment biegnie nad jeziorem Ostrów.
Pomnikowy dąb
Na początku trasy z prawej będziemy mijać drewniane domy z podcieniami (fot.), budowane przed wojną z elementów przywiezionych z Sokółki oraz nieco wcześniej po lewej, przy zabudowaniach sołtysa, przydrożną kapliczkę (fot.) oraz drugie bocianie gniazdo (fot.) w Bobrowiskach. Po przejechaniu niespełna kilometra docieramy najpierw do sosnowego lasu, a następnie do lasu grądowego, porastającego wysoczyznę o urozmaiconym terenie.
Szczególnie ciekawie jest tu wczesną wiosną, kiedy rozkwitną kobierce zawilców białych i żółtych (fot.), przylaszczek (fot.), ziarnopłonu złocistego i złoci żółtej (fot.), (fot.2) oraz kokoryczy pustej (fot.), miodunki plamistej (fot.). W lutym i na początku marca w głębi lasu spotkamy wawrzynka wilczełyko (fot.), a w czerwcu lilię złotogłów (fot.). Obie rośliny objęte są ochroną.
Podczas krótkiego zjazdu leśną drogą nie przeoczmy na dole z lewej strony pomnikowego dębu (fot.), o czym informuje obok drzewa odpowiednie oznakowanie. Zmierzenie obwodu pnia dało nam wynik 5,70 m. Usychające ostatnio konary drzewa zostały obcięte i chyba już się nie zazielenią. W marcu tego roku znalazłam w pobliżu dębu czarkę szkarłatną (fot.), która jest jednym z najpiękniejszych grzybów miseczkokształtnych pojawiających się wczesną wiosną. To grzyb niejadalny i rzadki.
Bagienna Dolina Drwęcy
Warto uważnie obejrzeć ten fragment Bagiennej Doliny Drwęcy szczególnie wiosną. W dolinie pociętej gęstą siecią rowów melioracyjnych oraz starorzeczami tworzą się wtedy olbrzymie płytkie rozlewiska, stwarzając dogodne warunki do występowania dużej ilości ptaków wodno–błotnych, wracających z zimowisk na tereny lęgowe.
Kto wybierze się w okolice Bobrowisk i Nowego Dworu właśnie w tym czasie, bez trudu spotka stada gęsi i kaczek (fot.), (fot.2), (fot.3), łabędzie krzykliwe (fot.) oraz nieme (fot.) z tutejszego gniazda, czasem czaple białe i bieliki (fot.) oraz sarenki (fot.), a jesienią zgrupowania żurawi (fot.). Latem i wiosną, odnajdując miejsca ukryte na przyleśnych łąkach, można obserwować pary żurawi (fot.), ale wtedy trzeba posłużyć się lornetką. W maju na wspomnianych łąkach zakwitają dziesiątki roślin, na przykład chroniony storczyk szerokolistny (fot.).
Nowy Dwór
Opuszczamy starodrzew, jedziemy między łąką po lewej stronie i suchym sosnowym lasem, który wkrótce obserwujemy po obu brzegach trasy. Następnie piaszczystą drogą wśród pól docieramy do pierwszych zabudowań Nowego Dworu i do bagiennej części doliny poprzecinanej kanałami melioracyjnymi. Po prawej obserwujemy ciekawą śródpolną drogę obsadzoną wierzbami (fot.). Mocno zacieniona i podmokła droga wiedzie stąd do rozdroża z murowaną kapliczką (fot.). W prawo od kapliczki zielony szlak poprowadziłby nas przez stary las do Górzna lub bliżej do Grążaw. My skręcamy w lewo i przejeżdżając cztery razy tory kolejowe, zdążamy do mostu na Drwęcy (fot.) w pobliżu którego Skarlanka wpływa do Drwęcy (fot.), a potem do szosy, która prowadzi do Olsztyna. Ta część trasy, licząc od początku, ma ok. 8 km. U wylotu drogi łączącej się z szosą, kierujemy się w lewo i po około 500 m dojeżdżamy do nieczynnej już stacji kolejowej w Tamie Brodzkiej (fot.).
Jezioro Ostrów
Budynek stacji mijamy z lewej i kierując się żółtymi znakami szlaku turystycznego (fot.), docieramy przez las do niewielkiego jeziora Ostrów (fot.), zwanego również Śliskim od nazwiska przedwojennego właściciela tego terenu Niemca Sliske. Ostrów jest przykładem zbiornika o największym natężeniu procesów zarastania. Ponad 90 % brzegów jeziora ma charakter bagienny. Jezioro jest jednym ze zbiorników wód stojących w sąsiedztwie Brodnicy, położonym przy wschodniej granicy miasta.
Lasek Miejski
Udając się w dalszą drogę wzdłuż torów kolejowych prowadzących do Działdowa, mijamy górującą nad pobliskimi zabudowaniami nieczynną już wieżę ciśnień w Lasku Miejskim, który jest kompleksem leśnym we wsch. części miasta. To siedlisko boru mieszanego z dominacją sosny. Potem przejeżdżamy przez przejazd na linii kolejowej wiodącej do Sierpca.
Cmentarz wojskowy
Po lewej stronie ul. Świerkowej odwiedzamy cmentarz wojskowy (fot.), który został założony przez Niemców w 1914 r., zlokalizowany obok terenów garnizonowych (strzelnica). Składa się z części polskiej, niemieckiej i rosyjskiej. Zajmuje obszar 0,27 ha. W 1920 r. założono polską część cmentarza. Zostało tu pochowanych 31 żołnierzy poległych 18 sierpnia 1920 r. w bitwie pod Brodnicą. W 1927 r., w rocznicę bitwy odsłonięto kapliczkę ku ich czci. Kamień węgielny pod budowę kaplicy został poświęcony 4 lata po bitwie - 22 czerwca 1924 r. w obecności prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego. Pochowano tu również bolszewików poległych w bitwie brodnickiej.
Podczas II wojny światowej, w 1943 r. została założona trzecia część nekropolii, na której pochowano żołnierzy niemieckich, którzy zmarli w szpitalach polowych na terenie miasta, bądź w pociągu sanitarnym podczas powrotu z frontu wschodniego oraz poległych 21 stycznia 1945 r. w walkach o Brodnicę. Zostali tu pochowani również czerwonoarmiści polegli tego dnia. Znane są nazwiska 137 żołnierzy. Na tej części cmentarza wzniesiono pamiątkowy obelisk. Ostatnimi osobami pochowanymi na cmentarzu wojskowym są funkcjonariusze UB, którzy zginęli 9 IV 1946 r. (Jerzy Wultański „Brodnickie nekropolie”, Brodnica 2001)
Zwiedzanie cmentarza kończy naszą wycieczkę. Stąd do centrum miasta możemy wrócić aleją Leśną (fot.), w części przeznaczoną dla rowerzystów. Warto wiedzieć, że nazwa ulicy nie zmieniła się aż od czasu przed I wojną światową.
Przy alei Leśnej na mostku rozpoczyna się „Terenowa Ścieżka Edukacyjna Okolic Miasta Brodnicy”, która powstała jesienią 2003 roku. Obejmuje miejsca oznaczone planszami dydaktycznymi na terenie Lasku Miejskiego, na ok. 4-kilometrowej trasie. Jednym z celów ścieżki są zajęcia z uczniami w terenie.
