Z Kurzętnika do Brodnicy szlakiem św. Jakuba na rowerze (około 30 km)
Wycieczka może być okazją do podjęcia próby zdobycia Kujawsko-Pomorskiej Odznaki św. Jakuba, którą od początku czerwca 2012 r. przyznaje Oddział Miejski PTTK w Toruniu. Na pomysł odznaki wpadł prezes oddziału Henryk Miłoszewski, aby jeszcze bardziej wypromować wśród pielgrzymów i turystów kujawsko-pomorski odcinek szlaku. W naszym województwie trasa św. Jakuba biegnie od Kaługi koło Kurzętnika do Krzyżownicy pod Trzemesznem m.in. przez Brodnicę, Radziki Duże, Szafarnię, Golub-Dobrzyń, Ciechocin, Brzozówkę, Złotorię, Kaszczorek, Toruń, Cierpice, Gniewkowo, Kruszwicę, Strzelno i Wylatowo. Szlak został wyznaczony i oznakowany przez PTTK w 2007 i 2008 r.
Odznaka może trafić do każdego, kto pokona szlak w granicach naszego województwa. Nie trzeba zaliczyć całości. Wystarczy przejść minimum 100 km piechotą lub przejechać 150 km na rowerze. Wymagane do przejścia kilometry należy podzielić na pięć krótszych wędrówek po 20 km, te do przejechania rowerem - na pięć odcinków po 30 km. Podanie o odznakę wraz z dokumentacją trzeba złożyć w siedzibie Oddziału Miejskiego PTTK przy ul. Piekary 41 w Toruniu. Regulaminowym dowodem zaliczenia tras mogą być pieczątki na przykład sołtysów, parafii, muzeów albo fotografie z pokonanych odcinków szlaku.
Tę wycieczkę rozpoczynamy w Kurzętniku, gdzie po 22 km docieramy z Brodnicy przez Tamę Brodzką, Jajkowo i Brzozie Lubawskie po drodze publicznej nr 15.
Kurzętnik
Miejscowość wzmiankowana w roku 1291 jest starsza od Brodnicy o 7 lat. Dzisiaj to wieś gminna, utraciła prawa miejskie w roku 1905, trzy lata po likwidacji prawie stuletniego połączenia kolejowego z Iławą i Brodnicą. Miejską przeszłość Kurzętnika przypomina kształt zabudowy z rynkiem. Z góry zamkowej, na której zostały malownicze ruiny zamku kapituły chełmińskiej, roztacza się rozległy widok na Dolinę Drwęcy i Nowe Miasto. U stóp góry, nazywanej także „kurnikiem”, stoi gotycki kościół parafialny z pocz. XIV w. Dnia 11 lipca 1410 r. pod Kurzętnikiem król Władysław Jagiełło, dowodzący wojskami Korony i Litwy, zrezygnował z przejścia brodu nad Drwęcą w drodze na Malbork i zdecydował o obejściu źródeł rzeki, by uniknąć starcia z siłami krzyżackimi.
Z okazji 600-lecia bitwy pod Grunwaldem na górze zamkowej oznakowano historyczną ścieżkę dydaktyczną z amfiteatrem i stacjami Drogi Krzyżowej dla corocznych obchodów Misterium Męki Pańskiej.
Kaługa - Nielbark
Po zwiedzeniu nie byle jakich atrakcji Kurzętnika jedziemy przez most nad Drwęcą, potem w lewo szlakiem wzdłuż nieczynnych, rozebranych już torów kolejowych w kierunku Kaługi, gdzie z Kurzętnika dotrzemy po około 9 km. Przed obejrzeniem budynku dawnej stacji po prawej stronie szlaku warto kilkaset metrów wcześniej odszukać nieco oddalone od lewej strony drogi pozostałości po dawnej rampie przeładunkowej. To ogromna konstrukcja betonowa, przypominająca obecnie raczej poniemiecki bunkier. Bocznica przemysłowa z rampą została zbudowana na potrzeby wydobywanego kruszywa w pobliskim Nielbarku, w kopalni, która funkcjonowała do połowy lat 70. XX w.
Warto pojechać stąd około pół kilometra przez most nad Drwęcą w kierunku Nielbarka, aby stanąć nad jeziorem, które osiąga głębokość do 27 m, rozciągającym się na długości ponad 6 km wzdłuż zachodniego brzegu Drwęcy. To zbiornik pożwirowy z czystą wodą, kilkoma urokliwymi wyspami, urozmaiconą linią brzegową z łagodnie wzniesionymi wysokimi brzegami. Otaczają go lasy, łąki i wąski pas roślinności szuwarowej. Jezioro wraz z wyspami stanowi użytek ekologiczny „Nielbark” - siedlisko oraz miejsce lęgowe mewy śmieszki. Mieści się w granicach obszaru Dolina Drwęcy specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. Na jeziorze obowiązuje zakaz wędkowania ze sprzętu pływającego, przebywania na wyspach oraz tzw. „strefa ciszy”.
Znad jeziora wracamy na szlak, przekraczając w pobliżu budynku stacji w Kałudze granicę województwa warmińsko-mazurskiego. Dopiero od tego miejsca można liczyć przejechane kilometry, potrzebne do zdobycia Kujawsko-Pomorskiej Odznaki św. Jakuba. Jedziemy do Szramowa drogą wzdłuż torów, mijając po lewej przydrożną kapliczkę w Ławach Drwęcznych i pomnikowy jałowiec (45 cm x 6 m) kilkadziesiąt metrów dalej. Po kolejnych 4 km dojeżdżamy do Szramowa.
Szramowo
Po prawej mijamy nieczynny budynek stacji kolejowej, a na skrzyżowaniu dróg - przydrożną kapliczkę. Kierujemy się w na drogę przez tory do Pokrzydowa. Aby obejrzeć pomnikowy głaz, należy przed przekroczeniem wspomnianych torów skręcić na polną drogę w lewo i po około 500 metrach odszukać go na skraju lasu, między brzózkami po lewej stronie drogi. To jeden z trzech pomników przyrody nieożywionej w naszym powiecie. Granitowy, szary, stoi na cementowej podstawie, ze słabo czytelną datą „1909”. Obwód 4,75 m, wysokość 240 cm.
Po obserwacji głazu wracamy na drogę do Pokrzydowa i po przekroczeniu torów skręcamy w lewo do lasu. Docieramy do Jeziora Szramowskiego, którego brzegiem jedziemy w prawo, by po kilkudziesięciu metrach odnaleźć na wysokim brzegu jeziora, zbudowaną z kamienia i betonu, kaplicę grobową rodziny von der Leyen, dawnych właścicieli majątku. Stąd po kilkudziesięciu metrach skręcamy w lewo i leśnym duktem docieramy na drogę do Pokrzydowa. Na skraju lasu, między czterema dorodnymi sosnami spotkamy kapliczkę, na której widnieje data jej budowy „1968”.
Pokrzydowo
Ze Szramowa do Pokrzydowa jedziemy tylko 2 km. Pokrzydowo jest największą miejscowością na terenie gminy Zbiczno; ładną i zadbaną, z jeziorem bez nazwy w centrum. Do obejrzenia XIX - wieczny kościół, zabytkowy cmentarz parafialny, kapliczki przydrożne oraz pomnikowa aleja 60 lip drobnolistnych przy drodze do Grzmięcy.
Bachotek
Po kolejnych 3 km jesteśmy w liczącej już ponad 60 lat stanicy wodnej w Bachotku, jednym z najstarszych obiektów wypoczynkowo-rekreacyjnych na Pojezierzu Brodnickim. Do zwiedzania: na półwyspie jez. Strażym ślady owalnego grodziska wczesnośredniowiecznego z XI-XII w. oraz późnośredniowieczny gródek rycerski z XIII w., na wyspie Bachotka zw. „Wyspą Skarbów” ślady gródka z XVI - XVII w., przy mostku Jadwigi nad Skarlanką pomnik ku czci pomordowanych podczas II wojny światowej, wzdłuż lewego brzegu rzeki rezerwat florystyczny, przy leśniczówce pomnikowa lipa drobnolistna.
Ze stanicy szlak prowadzi do Tamy Brodzkiej (4,2 km), przez las wzdłuż brzegu jeziora Bachotek i przez przysiółek Mariany.
Tama Brodzka
Osada kolejowa powstała w XIX w., związana z budową linii kolejowych: Brodnica - Działdowo i Brodnica - Nowe Miasto Lubawskie. Przy szosie w pobliżu nieczynnej już stacji, zamkniętej w 2000 r. można obejrzeć niemiecki schron żelbetonowy z okresu II wojny światowej (1944 r.) oraz dawny zajazd z czynnym barem gastronomicznym. Nazwa wsi nawiązuje do jazu na rzece Skarlance.
Stąd do Brodnicy szlakiem wzdłuż torów kolejowych i przy jez. Ostrów jest około 6 km. W mieście trasa prowadzi następującymi ulicami: świerkowa, Gajdy, Dworcowa, Kamionka, Mały Rynek, Kopernika, Farna, Pocztowa, Strzelecka, Duży Rynek, Kościuszki, Tylna, św. Jakuba, Zamkowa, Sądowa, gen. Maczka, al. Piłsudskiego, Targowa.
